Hikayat Upu Daeng Menambun

Hikayat Upu Daeng Menambun

Saya membaca lebih menditil karangan Yahaya Ismail, “Sedikit Tentang Naskhah Lama Melayu”, Dewan Bahasa, September 1963, muka surat 407-418. Didapati senarai yang panjang maklumat tentang himpunan naskhah lama di Perpustakaan Universiti Leiden dan himpunan Raffles dan Farquhar di Perpustakaan Royal Asiatic Society, London. Sebuah manuskrip, Hikayat Upu Daeng Menambun termasuk dalam senarai Mikrofilem dari Perpustakaan Universiti Leiden (Cod. Order 1754).

Kemudian saya melintasi tulisan Mohd Yusof Md. Nor, “Hikayat Upu Daeng Menambun: Suatu Ulasan” (Resensi Buku), Dewan Bahasa, Oktober 1980, muka surat 44-53. Mohd Yusof sebenarnya mengulas buku Hikayat Upu Daeng Menambun yang diselenggarakan oleh (Rogayah Hamid) Rogayah A. Hamid terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd Yusof Md. Nor menyatakan naskhah Hikayat Upu Daeng Menambun itu ditulis oleh Mir Hussein bin Rashid Muhammad bin Sheikh Ibrahim Ghani yang menyelesaikannya pada 24 Rejab 1262 Hijrah. Fakta ini tidak disebut oleh Rogayah dalam buku yang diselenggarakan beliau.

Ada dinyatakan juga naskhah Sejarah Bugis sebagai sumber perbandingan yang digunakan oleh Rogayah. Pada pendapat Yusof buku itu sebenarnya ialah Silsilah Melayu dan Bugis karangan Raja Ali Haji. Ada juga disebut oleh Yusof bahawa Arena Wati telah menyelenggarakan Silsilah Melayu dan Bugis, Pustaka Antara 1973.

Mohd Yusof sendiri telah menulis, “Edisi dan Silsilah Melayu dan Bugis” sebagai tesis M.A di Universiti Kebangsaan Malaysia.

Beberapa manuskrip yang menarik perhatianku ialah Sejarah Melayu (Cod Order 1716, 1736, 1760, 1704), Hikayat Sulalatu Al-Salatin (CO 1703), dan Sejarah Melayu (Raffles Bil. 51), Hikayat Hang Tuah CO 1762, Hikayat Hang Tuah Raffles Bil. 1, Bustanu Al-Salatin (CO 1694, KI 14, Raffles Bil. 49, Taju Al-Salatin (Raffles Bil. 50, 63); Hikayat Acheh CO 1954, Hikayat Raja Acheh CO 1983, Hikayat Acheh KI 24, Hikayat Riau KI 24, Hikayat Johor CO 3322, Syair Perang Johor - Engku Haji Ibrahim CO 17611, Hikayat Burung Pingai CO 1626, Syair Pungguk KI 175, KI 163, Hikayat Raja-raja Pasai Raffles Bil. 25, Adat Turun-Temurun Raja Melaka CO 3376, Undang-undang Raja Melaka (Farquhar Bil. 2), Undang-undang Raja Melaka waktu ia berjalan di dalam negeri Melaka hingga sampai ke negeri Johor (Farquhar Bil. 10), Adat Segala Raja-raja Melayu (Farquhar Bil. 5), Undang-undang Minangkabau CO 8215, Kitab Asrar Al-Insan oleh Sheikh Nuruddin al-Raniri CO 7244, Kitab Asraru Al-Insan oleh Sheikh Nuruddin ibnu Ali CO 7332, Rahsia Jalan Kepada Raja Segala Raja CO 7243, Cerita Untuk Pemerintah-Pemerintah Negeri oleh Sheikh Abdullah Kedah CO 2276D; Bab al-akal kepada segala orang besar-besar (Raffles Bil. 26).

Kata Tan Sri Profesor Emeritus Dr. Khoo Kay Kim, “…Tetapi untuk menggunakan gelaran sultan perlu ada daulat. Raja Lumu, ketua orang Bugis yang tiba di Selangor untuk ditabalkan, terpaksa berangkat ke Perak menghadap Sultan Mahmud. Mengapa Sultan Perak? Hal ini adalah kerana pengasas Sultan Perak, Sultan Muzaffar Shah berasal daripada kerabat Diraja Kerajaan Johor dan daulat Kerajaan Johor adalah daripada Sultan Iskandar Zulkarnain. Raja Melayu tidak bergantung pada Hang Tuah untuk mendapat daulat. Orang biasa sebut keris Taming Sari, tetapi saya kata di istana Perak, selain keris Taming Sari, ada pedang Cura Si Manja Kini yang lebih penting ketika ini.” (lihat, Fadli al-Akiti dan Mohd. Fadzly Mohd. Fairuz, “Teras Sejarah Hang Tuah” (Fokus), Dewan Sastera, April 2012, muka surat 8-12)